Publicación de "VERMELLAS: Chamábanlles “rojas”: borradas da historia"

Ven de publicarse o catálogo de exposición Vermellas: Chamábanlles “rojas”: Borradas da historia, editado pola Universidade de Santiago de Compostela como colofón á mostra documental que baixo o mesmo título inaugurouse o pasado mes de marzo na Sala Isaac Díaz Pardo da Facultade de Veterinaria de Lugo. Esta mostra, auspiciada polo concello de Lugo e a Vicerreitoría de Cultura da USC, estivo dedicada ás mulleres que sufriron a represión franquista tras o golpe de estado de 1936, polo tanto, as protagonistas desta publicación son as mulleres que por distintas condicións socio-culturais e políticas sufriron continuas humillacións e vexacións, en moitos casos pasando por penas de cárcere e noutros de forma dramática atopando a morte.

Na elaboración do volume participou o equipo de traballo formado polos profesores Claudio Rodriguez-Fer e Carmen Blanco xunto aos investigadores do Proxecto de Investigación dirixido por Lourenzo Fernández Prieto, “Nomes e Voces”: Andrés Domínguez Almansa, Gustavo Hervella García, Chus Martínez Domínguez e Antonio Somoza Cayado. Todos eles aportaron a súa experiencia entorno á cuestión da muller na represión; Rodriguez Fer e Blanco desde a escrita e o equipo “Nomes e Voces” desde a perspectiva histórica, tendo en conta que o estudo da muller no proceso represivo é unha das liñas principais das súas pescudas no marco do traballo de investigación que están a desenvolver ao redor da guerra civil e a represión franquista a partires de 1936.

O libro consta de catro capítulos: marco histórico, paneis, gravados de Sara Lamas e gráficas, que recollen o heteroxéneo contido da mostra. Por unha banda as imaxes e os documentos que foron presentados en sala mediante diferentes paneis temáticos que recolleron as historias vitais destas mulleres contextualizadas pola súa condición política, social e laboral. Así, intelectuais como Juana Capevielle, mestras como Concepción González Mosquera e María Vázquez Suárez, proletarias como Amalia Fraguela, Amelia Varela Bouza e Carmen Pesqueira Domínguez, campesiñas como Carolina Regueiras, exiliadas como Mercedes Núñez e Mercedes Pimentel ou guerrilleiras como Manuela Sánchez e María Blázquez entre outras moitas, conforman unha longa listaxe de vítimas femininas que directa ou colateralmente experimentaron a inxustiza e o terror da represión.

Parte da documentación foi proporcionada polos fondos de “Nomes e Voces”, que cedeu numeroso material gráfico e audiovisual, ademais de colaborar como asesor histórico do programa expositivo, facilitando datos relativos á represión exercida sobre a muller entre 1936 e 1939: tipoloxías e cuantificación da represión, a muller nas causas militares e o perfil social da muller represaliada. Toda esta información foi completada con gráficas e un mapa que ofrece os datos relativos á represión por concellos e con resultado de morte.

Ademais do apartado dedicado á fotografía, o catálogo enriquécese co apoio literario de textos de diversa índole. Por unha banda un ensaio histórico asinado polos investigadores do Proxecto “Nomes e Voces” baixo o titulo: “Da visualización social da muller á inmersión no terror: 1936. Golpe de Estado, vítimas e memoria”, que aborda o protagonismo da muller no contexto represivo e analiza pormenorizadamente o proceso represivo da muller e a transmisión do acontecido. Por outra parte inclúense fragmentos literarios de varios autores como Claudio Rodríguez Fer, Carmen Blanco e María Lopo, así como citas textuais de represaliados e familiares de vítimas extraidas das cerca de cincocentas entrevistas que o Proxecto “Nomes e Voces” ten realizado.

Deste xeito, a poética e o documento histórico apóianse nunha soa filosofía: a de seguir investigando e afondando na realidade da muller durante o proceso represivo.